کتاب «بانوی اندلس» نیازمند بازنگری و اصلاح است
تاریخ انتشار: ۱۱ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۴۹۲۴۰۱
به گزارش خبرگزاری مهر، به مناسبت سالروز آغاز امامت امامرضا علیهالسلام، سعید طاوسی مسرور عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نقدی بر کتاب «بانوی آندلس» نوشته حجتالاسلام سید محمد صادق مصباح موسوی نوشته است که در ادامه میخوانید؛
بانوی اندلس کتابی است به قلم سید محمد صادق مصباح موسوی (تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۴۰۰) درباره شخصیت و زادگاه مادر گرامی امام رضا علیهالسلام و حضرت معصومه سلاماللهعلیها که روی جلد کتاب از آن به عنوان پژوهشی مستند و بدیع یاد شدهاست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
یکی از سخنهای جدید کتاب که مولف از اثبات آن ناتوان است، این است که مادر امام رضا علیهالسلام و مادر امام کاظم علیهالسلام کنیز و ام ولد نبودهاند (ص ۱۲۴ – ۱۴۱، ۱۸۳ – ۱۹۱) در حالی که هر دو مطلب از مسلمات تاریخی است؛ چنان که برای نمونه در کتاب الارشاد شیخ مفید آمدهاست. کنیز بودن منافاتی با مسلمان بودن ندارد؛ زیرا زن مسلمان را نمیتوان به کنیزی گرفت، اما اگر بعد از کنیز شدن، اسلام بیاورد در اختیار مولایش باقی میماند. البته دلیلی که نویسنده در اثبات مسلمان بودن حمیده مادر امام کاظم علیهالسلام آورده، قابل قبول نیست؛ زیرا نوشته که «دیده نشده و گفته نمیشود که امام باقر و امام صادق علیهالسلام به حمیده گفته باشند که شهادتین بر زبان بیاور»! مسلماً خیلی چیزهای دیگر هم در منابع تاریخ و سیره دیده نشده و گفته نشده و نمیتوان این گونه استدلال کرد که چون در منابع این نیامده پس خلافش صادق است؛ چون اولاً چه نیازی بوده چنین چیزی را بنویسند و ثانیاً کلاً اطلاعات ما درباره مادران برخی از ائمه علیهالسلام اندک است. همین استدلال سست درباره مادر امام رضا علیهالسلام نیز ذکر شدهاست (ص ۱۳۶).
تعریف مولف از مفهوم کنیز از نظر شرعی نیز ناقص و غلط و خلاف فقه و سنت رایج در جهان اسلام است. بر خلاف نظر مولف که کنیز را منحصر در جنگ میداند، کنیزان از دو راه به جامعه اسلامی وارد میشدند: برخی، خود یا خاندانشان در میدان جنگ شرکت کرده و اسیر میشدند و بعضی دیگر زنانی بودند که قبلاً در جامعه غیر اسلامی اسیر شده و بردهفروشها آنها را به جامعه اسلامی آورده و میفروختند. عجیبتر اینکه مولف مینویسد باید این جنگ مشروع باشد (ص ۱۲۴). اگر این را بپذیریم باید بگوییم فتوحات خلفای بنی امیه و بنی عباس مشروع و مورد تایید ائمه علیهالسلام بودهاست و همه کنیزهایی که مادران ائمه علیهالسلام هستند از این فتوحات مشروع به دست آمدهاند!!!
آنچه مولف درباره اصطلاحاتی چون مولده، ام ولد و جاریه و امة و عدم دلالت آنها بر کنیز بودن مادر امام رضا علیهالسلام نوشته (ص ۱۲۵ – ۱۲۷، ۱۳۲ – ۱۳۸) اگر بعضاً مصداق تحریف معنوی نباشد، حتماً مصداق تقلای بیثمر و تحمیل بیدلیل نظر بر مخاطب است. اگر مولف محترم به کتاب نامهای اسلامی نوشته آنه ماری شیمل مراجعه میکرد و با فرهنگ نامگذاری در بین عرب آشنایی بهتری پیدا میکرد، برایش مشخص میشد که نامهای گلها و دیگر عناصر طبیعت، اسامی کنیزان است و نه اسامی زنان حُر؛ و کنیزان ملزم به استفاده از این اسامی مانند خیزران و نجمه بودهاند و همین مطلب از شواهد محکم کنیز بودن مادران امامان هفتم و هشتم علیهالسلام است؛ چنان که مادر امام زمان علیهالسلام هم که کنیز بودهاند، چند اسم اینچنینی دارند که از میان اسامی ایشان، نرجس شهرت دارد.
مولف اصرار دارد که مادر امامان هفتم و هشتم علیهالسلام اندلسی بودهاند و شگفت آنکه مینویسد برخی به حمیده اندلسیه ظلم کردهاند و او را بربریه دانستهاند (ص ۱۹۰)؛ در حالی که از عباراتی که خود مولف از منابع درباره مادر امام کاظم علیهالسلام نقل کرده (ص ۱۸۴)، استفاده میشود که ایشان از نژاد بربر اما ساکن اندلس بودهاست. مولف چنان از تعبیر ظلم استفاده کرده که گویی انتساب به نژاد بربر مایه ننگ و اندلسی بودن مایه افتخار است!
شواهدی هم که درباره اندلسی بودن مادر امام رضا علیهالسلام آورده شده، لزوماً دلالت بر این امر ندارند؛ مثلاً اینکه به ایشان شقراء گفته شده (ص ۸۴ – ۸۵) لزوماً به معنای زن سرخ و سپید نیست؛ بلکه بر خلاف نظر مولف (ص ۳۱۷ – ۳۱۸) به معنای سرخمو نیز هست. توصیف آن بانو به لفظ صقر به معنای تابان و درخشان (ص ۸۵ – ۸۶) نیز میتواند به جهت معنوی باشد و اینکه ایشان مادر امام علیهالسلام بودهاست و نه به جهت چهره. مرسیه را هم مولف با ضمه خوانده و نسبت به مُرسیه اندلس دانسته، اما شاید تصحیف مِریسیة بوده که نسبت است به مِریس در نوبه یا به احتمال ضعیفتر مَریسیه بوده که نسبت است به مَریس در مصر. شاهد بر احتمال تصحیف این است که در برخی منابع مادر امام رضا علیهالسلام نوبی یعنی اهل نوبه دانسته شدهاست که کاملاً با نسبت مِریسیة سازگار است و امکان جمع بین نوبی بودن و اهل مریس مصر بودن نیز وجود دارد و لزوماً نمیتوان گفت مادر امام رضا علیهالسلام چون با مادر امام جواد علیهالسلام و مادر ابراهیم اصغر بن موسی کاظم علیهالسلام اشتباه گرفته شده (ص ۲۷۴ – ۲۷۶)، نوبی خوانده شدهاست؛ چون احتمال دارد هر سه بانو اهل نوبه بوده باشند. جالب آنکه در روایت کنیزفروش اهل مغرب از مادر امام رضا علیهالسلام تعبیر به «جاریه مریضه» شده، اما مولف میگوید این لفظ را بردهفروش گفته اما در اثبات نظر خودش چنان به محتوای روایت این بردهفروش استناد میکند که گویی او از ثقات جلیل القدر بلکه از اوثق الناس بودهاست! اگر این تعبیر را از بردهفروش نمیتوان پذیرفت در صحت ادعایش که کنیز را از اقصی المغرب خریده هم میتوان تردید کرد؛ زیرا اگر کنیزی نوبی باشد، خرید او از دورترین نقاط مغرب وجهی ندارد!
علیرغم اینکه مولف کوشیده به تمام دیدگاههای مخالف پاسخ دهد، اما در کل جا داشت که مولف به شواهد خلاف بیشتر از اینها توجه کند و به آنها پاسخی متقن دهد. از شواهد نوبی بودن مادر امام رضا علیهالسلام این است که در برخی منابع مانند شعر ابن معتز، المجدی فی انساب الطالبیین و دلائل الامامة تصریح شده که رنگ پوست امام رضا علیهالسلام تیره یا گندمگون بودهاست. البته مولف نوشته که در منابع معتبر شیعه نیامده که رنگ چهره امام رضا علیهالسلام سیاه و تیره بودهاست (ص ۳۱۶) که در پاسخ عرض میشود که اولاً المجدی فی انساب الطالبیین از معتبرترین کتب در علم انساب است؛ ثانیاً غیر شیعه هم میتواند رنگ پوست یا چهره را وصف کند؛ ثالثاً خود مولف هم لزوماً از منابع و روایات معتبر استفاده نکردهاست!
در کار مولف علاوه بر اشکالات اساسی، اشکالاتی دیگر هم دیده میشود؛ مثلاً دو کتاب حدود العالم و احسن التقاسیم را از آثار قرن سوم هجری برشمردهاست (ص ۲۶۹) در حالی که از آثار قرن چهارم هجری هستند؛ خصوصاً احسن التقاسیم که مشخص است در سال ۳۷۵ نوشته شده و ظاهراً مولف بعداً مطالبی به آن افزودهاست. نکته دیگر اینکه مولف اطلاعی از دیدگاههای جدید درباره چگونگی فتح اندلس مانند دیدگاه ایگناسیو اولاگوئه در کتاب انقلابی اسلامی در غرب، نداشتهاست. از نظر اولاگوئه و بر اساس منابع اسپانیایی، ورود اسلام به اندلس بر اساس بروز یک تحول خودخواسته مردم آنجا در گروش به اسلام بوده و نه حاصل فتوحات امویان.
به نظر میرسد کتاب به رغم زحمات مولف محترم آن، نیازمند بازنگری و اصلاح است تا بتواند تبدیل به منبعی قابل اعتماد شود.
کتاب «بانوی اندلس» پژوهشی مستند و بدیع پیرامون شخصیت و زادگاه مادر گرامی امام علی بن موسی الرضا (ع) و فاطمه معصومه (س) نوشته سید محمد صادق مصباح موسوی توسط شرکت چاپ و نشر بین الملل منتشر شده است.
کد خبر 5436590منبع: مهر
کلیدواژه: نقد کتاب حضرت معصومه س معرفی کتاب رایزنی فرهنگی لبنان کتاب و کتابخوانی تازه های نشر محمد مهدی اسماعیلی جایزه شهید غنی پور دیپلماسی فرهنگی ادبیات داستانی انتشارات سوره مهر رونمایی کتاب انقلاب اسلامی ایران دفاع مقدس جنگ تحمیلی نقد کتاب مادر امام رضا علیه السلام کاظم علیه السلام برده فروش بودن مادر بوده اند
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۴۹۲۴۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
(عکس) آتشسوزی مهیب در امامزاده ابراهیم شفت
شهرک چوبی امامزاده ابراهیم علیه السلام شفت به شکل مهیبی طعمه حریق شد. شهرک چوبی امامزاده ابراهیم علیه السلام شفت بامداد امروز به شکل مهیبی طعمه حریق شد و بیش از ۱۰۰ واحد مسکونی، اقامتی و تجاری در آتش سوخت.
مهدی نقدی فرماندار شفت در گفتگو با فارس از اطفای حریق و ادامه تلاشها برای خاموشی کامل شهرک خبر داد و گفت: بیش از ۱۰۰ واحد مسکونی در این شهرک طعمه حریق شده است. به گفته وی، واحدهای اقامتی، تجاری و ... نیز طعمه حریق شدهاند و برآوردها در این زمینه همچنان ادامه دارد.
به گفته رئیس شورای تأمین شهرستان شفت، ارزیابی اولیه دلیل آتشسوزی احتمالاً اتصال برق در یک واحد نانوایی بوده که فعالیت نداشته است.
منبع: خبر آنلاین
tags # اخبار حوادث سایر اخبار (تصاویر) این گوسفند غولپیکر چینی از پورشه هم گرانتر است! قارچهای زامبیِ سریال آخرین بازمانده (The Last Of Us) واقعی هستند! (تصاویر) عجیب و باورنکردنی؛ اجساد در این شهر خود به خود مومیایی میشوند آخرین حسی که افراد در حال مرگ از دست میدهند، چه حسی است؟